Nietzsche biografie
Onderstaand overzicht geeft in vijf tijdsepisodes en slechts in grote lijnen het leven van Nietzsche weer.
I. 1844 – 1858: jeugd
Röcken, Naumburg
Geschriften: gedichten, autobiografische teksten en composities
1844 | geboren op 15 oktober in Röcken (Saksen) Duitsland, zoon van dominee |
1846 | geboorte van zijn zuster Elisabeth op 10 juli |
1848 | geboorte van zijn broertje Joseph op 27 februari |
1849 | Nietzsches vader overlijdt op 36-jarige leeftijd op 30 juli |
1850 | op 9 januari overlijdt zijn broertje, daarna verhuizing met moeder, zus, grootmoeder, oud-tante, naar Naumburg |
1853 | leert zijn jeugdvrienden Gustav Krug en Wilhelm Pinder kennen |
1854 | op 25 mei zwaar onder de indruk en grote inspiratie door de ‘Messiah’ van Händel. Wil daarop zelf iets soortgelijks te schrijven |
1855 | pianolessen, op 2 augustus sterft zijn tante Auguste Nietzsche, in oktober inschrijving in de Naumburger Domgymnasium |
1856 | op 2 april overlijdt oma van vaders zijde, begint gedichten te schrijven en op 26 december start van zijn dagboek |
1858 | begint muziek te componeren, schrijft in aug./sept. ‘Aus meinem Leben’ en verlaat eind september het Domgymnasium, start op 6 oktober op het internaat Schulpforta en leert daar Paul Deussen en Carl von Gersdorff kennen |
II. 1859 – 1868: leerling en student
Schulpforta, Naumburg, Bonn, Leipzig
Geschriften: gedichten, autobiografische teksten, composities, essays, wetenschappelijke artikelen
1859 | Nietzsche blinkt uit, m.n. in Latijn en Grieks, opa van moeders zijde (Oehler) overlijdt op 17 december |
1860 | richt met Krug en Pinder een studieclub ‘Germania’ op |
1861 | eerste bijdragen voor Germania, componeert het symfonische gedicht ‘Ermanarich’ voor piano |
1862 | schrijft ‘Fatum und Geschichte’ en ‘Willensfreiheit und Fatum’ voor Germania |
1864 | ontvangt op 4 september zijn diploma op Schulpforta, schrijft zijn gedicht ‘Dem unbekannten Gott’ en start op 16 oktober met zijn studie theologie en klassieke filologie aan de universiteit in Bonn, wordt een week later lid van de studievereniging ‘Franconia’ |
1865 | wisselt in januari naar filologie, in oktober voortzetting studie klassieke filologie aan de universiteit van Leipzig, ontdekking van Schopenhauer’s “Die Welt als Wille und Vorstellung” |
1867 | eindigt op 10 augustus met zijn ‘Rückblick auf meine zwei Leipziger Jahre’, op 9 oktober start militaire dienst bij de Naumburger Artillerie |
1868 | in maart ongeluk met paard, twee ribben gebroken, ontsteking en ijlkoorts. Schrijft ‘Zu Schopenhauer’, ontmoet 8 nov. Richard Wagner in Leipzig en daarna begin van de vriendschap met Richard en Cosima Wagner |
III. 1869 – 1879: hoogleraar
Bazel, Tribschen, Sorrento
Geschriften: wetenschappelijke artikelen; essays
1869 | op 12 februari officiële benoeming tot hoogleraar klassieke filosofie in Bazel, begin van de betrekkingen met Jakob Burckhardt en van de vriendschap met de theoloog Franz Overbeck, start met ‘Die Geburt der Tragödie’ |
1870 | voordracht ‘Das Griechische Musikdrama’ op 18 januari en op 1 feb. ‘Sokrates und die Tragödie’ |
1872 | op 2 januari verschijnt ‘Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik’ bij E.W. Fritzsch Verlag in Leipzig, op 18 juni ‘Sokrates und die griechische Tragödie’ (privé-uitgave, 30 ex.), lezingen ‘Über die Zukunft unserer Bildungsanstalten’ |
1873 | in april gereed met ‘Die Philosophie im tragischen Zeitalter der Griechen’, begin van de eerste ‘Unzeitgemäße Betrachtungen’ (U.B.), in mei eerste ontmoeting met Paul Rée, in december gereed met de tweede ‘Unzeitgemäße Betrachtung’ |
1874 | in feb. publicatie van ‘Vom Nutzen und Nachtheil der Historie für das Leben’, in oktober de derde Unzeitgemäße Betrachtung: ‘Schopenhauer als Erzieher’ |
1875 | eerste kennismaking met de musicus Heinrich Köselitz later bekend onder het door Nietzsche aan hem gegeven pseudoniem Peter Gast, begint aan de vierde Unzeitgemäße Betrachtung ‘Richard Wagner in Bayreuth’ |
1876 | begin vriendschap met Rée; ernstige gezondheidsklachten; verlof van het professoraat in Bazel; verblijft in dec. samen met Rée bij Malwida von Meysenbug en de student Albert Brenner in Sorrento, in juli publicatie van de vierde Unzeitgemäße Betrachtung |
1877 | Franse vertaling van de vierde Unzeitgemäße Betrachtung komt uit, keert terug uit Sorrento |
1878 | eerste manuscript van ‘Menschliches Allzumenschliches’, in mei eerste uitgave, verzoek om ontslag aan de universiteit, breuk met Richard en Cosima Wagner na toezending MA |
1879 | in april officiële beëindiging hoogleraarschap, begin van het “nomadische bestaan” in blijvend zwakke gezondheid, op 20 maart “Vermischte Meinungen und Sprüche”, schrijft in de zomer ‘Der Wanderer und sein Schatten’, publicatie op 18 december |
IV. 1879 – 1888: onafhankelijk filosoof
o.a.: Sils Maria, Nice, Venetië, Genua, Turijn
Geschriften: MA I, MA II (VM, WS), M, FW, AsZ, JGB, GM, Wa, GD
1880 | reist in maart met Heinrich Köselitz naar Venetië, juli/augustus in Mariënbad, schrijft aan Morgenröthe, nov. in Genua |
1881 | in maart manuscript Morgenröthe naar uitgever, werkt in mei en juni in Recoaro samen met Heinrich Köselitz (vanaf nu Peter Gast) aan correcties Morgenröte, eerste zomer (drie maanden) in Sils Maria; Zarathustra ervaring, Morgenröthe verschijnt, in nov. naar Genua, begint aan Die Fröhliche Wissenschaft |
1882 | feb. bezoek van Paul Rée in Genua en met hem twee dagen in Monte Carlo, 15 maart vertrek Rée naar Malwida von Meysenbug in Sorrento, 29 mrt. tot 21 april in Messina, eind april in Rome leert Lou Salomé kennen, op 10 sept. verschijnt Die Fröhliche Wissenschaft, korte relatie met Lou Salomé, winter in Rapallo |
1883 | start de Zarathoestra, op 13 feb. overlijden Wagner, tweede zomer in Sils-Maria, in aug. verschijnt deel I van Zarathoestra en drukproeven deel 2, in sept. 5 weken in Naumburg, in november naar Nice |
1884 | voltooit deel 3 van de Zarathoestra, 6 april bezoek stierengevecht in Nice met Resa von Schirnhofer, 21 april naar Venetië, in juni naar Bazel, in juli ontmoeting met Meta von Salis in Zürich, derde zomer in Sils-Maria, Heinrich von Stein bezoekt Nietzsche in Sils-Maria |
1885 | komt op 10 april in Venetië aan, in mei publicatie deel 4 van Zarathoestra, zus Elisabeth trouwt met B. Förster, 7 juni begint zijn vierde zomer in Sils-Maria, begint aan Jenseits von Gut und Böse, in november weer naar Nice, |
1886 | zus vertrekt in feb. naar Paraguay, start in juni met zijn vijfde zomer in Sils-Maria, 4 augustus verschijnt Jenseits von Gut und Böse, schrijft aan de tweede editie van Menschliches Allzumenschliches, Morgenröthe en het vijfde boek van Die Fröhliche Wissenschaft |
1887 | zesde zomerverblijf in Sils-Maria, voltooit Zur Genealogie der Moral, verlaat 21 sept. Sils-Maria, samen met Peter Gast in Venetië, 11 nov. laatste brief aan Erwin Rohde, 16 nov. verschijnt Zur Genealogie der Moral |
1888 | in april naar Turijn, in Kopenhagen geeft Georg Brandes college’s over de filosoof Nietzsche, schrijft in de zomer (7e keer in Sils-Maria) aan Der Fall Wagner en voltooit de Dionysos Dithyramben, schrijft in aug./sept. Götenzendämmerung, in sept. ‘Der Antichrist’, okt./nov. Ecce Homo en in dec. Nietzsche contra Wagner |
V. 1889 – 1900; waanzin en overlijden
Basel, Jena, Naumburg, Weimar
Geschriften: DD, AC, EH, NcW
1889 | begin januari geestelijke ineenstorting in Turijn; via Bazel naar kliniek in Jena, 24 januari publicatie van Götterdämmerung |
1890 | kort verblijf in privékliniek in Jena; aansluitend naar moeder in Naumburg voor verzorging |
1894 | in november verschijnt Der Antichrist |
1897 | dood van Nietzsches moeder; zus Elisabeth verhuist met Nietzsche naar Weimar |
1900 | Nietzsche overlijdt op zaterdag 25 augustus tussen 11 en 12 uur, nog geen 56 jaar oud |

Als 74 jarige in vroeger jaren wèl over Nietzsche gelezen maar hemzelf nooit. Inmiddels hier een (laat) begin mee gemaakt.
Ik heb eerst onlangs uw site ontdekt. Veel complimenten voor vorm en inhoud.
Een geweldige site om anderen te laten delen in uw ontdekkingsreis, die ik nu ook ga maken.
Dank daarvoor,
Jan de Leeuw